Ubuntu 25.10 จะบังคับใช้โปรไฟล์ RVA23 ทำให้ฮาร์ดแวร์ RISC-V ส่วนใหญ่กลายเป็นล้าสมัย

RISC-V เป็นสถาปัตยกรรมแบบเปิดที่มีความยืดหยุ่น ทำให้นักออกแบบชิปสามารถเพิ่มหรือลบคำสั่งต่างๆ ได้ตามความต้องการของแอปพลิเคชัน ซึ่งถือเป็นข้อดีอย่างมาก จนกระทั่งซอฟต์แวร์ที่มีความซับซ้อนและออกแบบให้ทำงานได้บนหลายแพลตฟอร์มเข้ามาเกี่ยวข้อง นั่นจึงเป็นเหตุผลที่มีการสร้างโปรไฟล์ RVA (RISC-V Application) ขึ้นมา เพื่อให้แน่ใจว่า SoC ของ RISC-V ที่ออกแบบมาสำหรับระบบปฏิบัติการ Linux และ Android จะต้องมีคำสั่งพื้นฐานขั้นต่ำที่เหมือนกัน และสามารถเพิ่มคำสั่งอื่นๆ ได้ตามต้องการ ตราบใดที่ไม่ทำให้มาตรฐานเสียหาย

สมาคม RISC-V ได้รับรองโปรไฟล์ RVA23 เวอร์ชันล่าสุดสำหรับ RISC-V แบบ 64 บิตในเดือนตุลาคม 2024, โดยมีการกำหนดให้รองรับส่วนขยาย vector และ hypervisor อย่างชัดเจน, เว็บไซต์ OMGUbuntu ยังรายงานด้วยว่า Canonical ได้ตัดสินใจยกระดับโปรไฟล์ ISA ของ RISC-V ที่ต้องการจาก RVA20 เป็น RVA23 หรือเจาะจงกว่านั้นคือ RVA23U64 สำหรับ Ubuntu รุ่นที่จะออกในอนาคตคือ Ubuntu 25.10 กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ นับจากนี้ไป Ubuntu จะรองรับเฉพาะแพลตฟอร์มฮาร์ดแวร์รุ่นใหม่เท่านั้น และระบบที่ไม่รองรับ (เช่น อุปกรณ์ที่ใช้ Ubuntu 24.04 อยู่ในปัจจุบันแต่ไม่เป็นไปตามข้อกำหนดใหม่) จะไม่สามารถอัปเกรดเป็นรุ่นใหม่ได้

โครงการขนาดใหญ่มักหยุดรองรับฮาร์ดแวร์รุ่นเก่าเมื่อเวลาผ่านไป แต่ในกรณีนี้ Canonical อาจจะรีบร้อนเกินไป มาดูแผนการทดสอบจาก commit กัน:

ทดสอบว่า Ubuntu 22.04 Jammy สามารถอัปเกรดเป็น Ubuntu 24.04 Noble บนฮาร์ดแวร์ที่ใช้โปรไฟล์ RVA20 ได้
ทดสอบว่า Ubuntu 24.04 Noble ไม่สามารถอัปเกรดเป็น Plucky หรือ Questing บนฮาร์ดแวร์ที่ใช้โปรไฟล์ RVA20 ได้
ทดสอบว่า Ubuntu 25.04 Plucky ไม่สามารถอัปเกรดเป็น Questing บนฮาร์ดแวร์ที่ใช้โปรไฟล์ RVA20 ได้
ทดสอบว่า Ubuntu 24.04 Noble สามารถอัปเกรดเป็น Questing บนเครื่องเสมือน (VM) ที่ใช้โปรไฟล์ RVA23 ได้
ทดสอบว่า Ubuntu 24.04 Plucky สามารถอัปเกรดเป็น Questing บนเครื่องเสมือนที่ใช้โปรไฟล์ RVA23 ได้
ทดสอบว่า Ubuntu 24.04 Plucky สามารถอัปเกรดเป็น Questing บนเครื่องเสมือน arm64 ได้

QEMU 10.0 รองรับส่วนขยายทั้งหมดของโปรไฟล์ RVA23U64

สังเกตอะไรแปลกๆ ไหม? โปรไฟล์ RVA20 ถูกทดสอบบนฮาร์ดแวร์จริง แต่โปรไฟล์ RVA23 ถูกทดสอบบนเครื่องเสมือน (VM) ทำไมถึงเป็นแบบนั้น? ก็เพราะว่าอุปกรณ์ที่รองรับโปรไฟล์ RVA23 จริงๆ แทบไม่มีอยู่เลย อย่างที่ Bruce Hoult กล่าวไว้บน X :

… ตอนนี้มีเครื่องที่รองรับ RVA23 อยู่ในตลาดเป็นจำนวนศูนย์ (0) เพราะสเปกเพิ่งได้รับการรับรองเมื่อไม่กี่เดือนที่ผ่านมาเท่านั้น

Peter de Kraker ก็แสดงความเห็นในรายงาน “Bug” บน Launchpad ที่ลิงก์ไว้ข้างต้นด้วยว่า:

“รู้สึกเซ็งมากที่ Orange Pi RV2 จะกลายเป็นอุปกรณ์ที่ไม่ได้รับการสนับสนุนจาก Ubuntu รุ่นใหม่ทันที เข้าใจได้นะถ้าเกิดขึ้นกับรุ่น 26.10 แต่ตอนนี้เลยเหรอ?? RVA22 ดูมีเหตุผลกว่ามาก และอย่างที่ Laurent บอก ไม่มีฮาร์ดแวร์ที่รองรับ RVA23 อยู่จริงในตอนนี้เลยใช่ไหม?!”

เพื่อเป็นข้อมูลอ้างอิง Orange Pi RV2 รุ่นเก่า วางจำหน่ายเมื่อเดือนมีนาคม 2025 หรือประมาณสี่เดือนก่อน แต่กลับไม่สามารถรองรับ Ubuntu รุ่นล่าสุด ซึ่งทำให้บอร์ด RISC-V รุ่นใหม่ๆ หลายรุ่นกลายเป็นล้าสมัยทันที ถึงแม้ว่าบางรุ่นอาจจะรองรับโปรไฟล์ RVA23 ได้ ขึ้นอยู่กับคำสั่งที่ SoC รองรับก็ตาม ดังนั้นถ้าต้องการใช้งานระบบปฏิบัติการ Linux รุ่นใหม่บนบอร์ด RISC-V ที่ไม่เป็นไปตามข้อกำหนดของโปรไฟล์ RVA23 อาจจำเป็นต้องเปลี่ยนไปใช้ Linux distribution อื่นแทน

แปลจากบทความภาษาอังกฤษ : Ubuntu 25.10 release to mandate RVA23 profile, obsoleting most RISC-V hardware