Rockchip RK3588 กับการรองรับ Mainline Linux – สถานะปัจจุบันและอนาคตสำหรับปี 2025

Rockchip RK3588 เป็นหนึ่งในชิป Arm SoC ที่ได้รับความนิยมมากที่สุดสำหรับคอมพิวเตอร์บอร์ดเดียว (SBC) และแม้ว่าจะมีความคืบหน้าที่ดีในด้านการรองรับ u-boot และ Linux mainline แต่ชิป SoC นี้มีความซับซ้อนสูง ทำให้ต้องใช้เวลานานในการพัฒนาและปรับปรุง แม้ว่า SoC จะเปิดตัวครั้งแรกในปี 2020 และ SBC ที่ใช้ Rockchip RK3588 SBC เปิดตัวครั้งแรกในปี 2022

ในขณะที่ชิป SoC Rockchip RK3566 และ RK3568 จะใช้ง่ายกว่าเพราะมีการรองรับ Mainline Linux ที่ค่อนข้างสมบูรณ์แล้ว แต่สำหรับ RK3588 ยังต้องการการพัฒนามากขึ้นโดยเฉพาะการ upstream code และตามที่ได้กล่าวถึงก่อนหน้านี้ในโพสต์และความคิดเห็นต่าง ๆ โดย Collabora ได้ติดตามสถานะการพัฒนาผ่าน Gitlab และบริษัทเพิ่งเผยแพร่บทความเกี่ยวกับความคืบหน้าและแผนงานในอนาคตที่เกี่ยวข้องกับการรองรับ Linux mainline สำหรับ Rockchip RK3588

ความคืบหน้าเกี่ยวกับ Linux Mainline สำหรับ Rockchip RK3588 ในปี 2024

Linux 6.7 Kernel – เพิ่มการรองรับเครือข่ายบน Radxa ROCK 5B โดยใช้ 2.5GbE PCIe controller
Linux 6.8 Kernel – เปิดใช้งานคอนโทรลเลอร์ USB3 ตัวแรกจากทั้งหมดสามตัวแล้ว, Andy Yan จาก Rockchip ได้เพิ่มการรองรับเบื้องต้นสำหรับตัวควบคุมจอแสดงผล VOP (video output controller) ซึ่งจำเป็นสำหรับการรองรับจอแสดงผล เช่น HDMI, DisplayPort หรือ DSI ในระยะนี้ Cristian Ciocaltea (Collabora) กำลังเตรียมไดรเวอร์ HDMI output สำหรับการอัปสตรีม
Linux 6.9 Kernel – เพิ่มการรองรับเบื้องต้นสำหรับ HDMI PHY แต่โค้ดสำหรับตัวควบคุม HDMI ที่ซับซ้อนกว่ายังไม่พร้อม
Linux 6.10 Kernel – GPU Mali-G610 ของ Rockchip RK3588 ได้รับการรองรับสำหรับ 3D graphics acceleration ด้วยความร่วมมือของทีมงาน Collabora แต่ยังไม่มีการรองรับจอแสดงผลในขณะนั้น, Sebastian Reichel ได้ทำการการอัปสตรีม USBDP PHY ที่ใช้กับคอนโทรลเลอร์ USB3 อีกสองตัวสำเร็จ ซึ่งหมายความว่าพอร์ต USB ทั้งหมดสามารถใช้งานได้แล้ว PHY นี้ยังสามารถรองรับ DisplayPort (ซึ่งส่วนใหญ่ใช้สำหรับ USB-C AltMode) แต่โครงสร้างพื้นฐานที่จำเป็นยังไม่ได้อัปสตรีมใน Linux 6.10 ในทางปฏิบัติ หมายความว่าพอร์ต USB-C ของ Rock 5B ยังไม่สามารถใช้งานได้ใน Linux 6.10 เนื่องจากการตั้งค่า USB-PD ที่ซับซ้อน
Linux 6.11 Kernel – มีการเพิ่มฟีเจอร์ CPU Frequency Scaling สามารถปรับเปลี่ยนความถี่ของ CPU สำหรับ RK3588J ระดับอุตสาหกรรม, Collabora ระบุว่าใน Kernel ที่ปรับแต่งโดย Rockchip ใช้วิธีการปรับขนาดความถี่ขั้นสูงที่เกี่ยวข้องกับข้อมูล เช่น คุณภาพของซิลิกอน วิธีนี้ช่วยให้ CPU สามารถให้ประสิทธิภาพสูงสุดได้โดยไม่กระทบต่อความเสถียรของระบบ แต่ยังต้องรอการพัฒนาและนำเข้ามาใน Mainline Linux ในอนาคต
Linux 6.12 Kernel – เพิ่ม accelerator ใหม่ ได้แก่ RGA2 block สำหรับ 2D graphics ผ่าน Video for Linux 2 พัฒนาโดย Jianfeng Liu (ผู้ที่มีส่วนร่วมในโครงการ Armbian) และเพิ่ม VEPU121 block สำหรับการเข้ารหัส JPEG และ VDPU121 สำหรับการถอดรหัสวิดีโอแบบฮาร์ดแวร์ที่รองรับ VP8, MPEG-2 และ H.264

แผนงานในอนาคต – HDMI, MIPI DSI, NPU

ในช่วงปลายปี 2024 การใช้ HDMI output บนชิป Rockchip RK3588 กับ Mainline Linux ยังไม่สามารถใช้งานได้ คาดว่า Linux Kernel 6.13 จะรองรับการแสดงผลผ่าน HDMI แต่ยังมีงานเพิ่มเติมที่ต้องทำ เช่น รองรับอัตราสัญญาณนาฬิกา (clock rates) มากขึ้นเพื่อให้สามารถใช้ความละเอียดจอแสดงผลเพิ่มเติม, แผนรองรับอัปสตรีมสำหรับเสียงผ่าน HDMI และ CEC ในปี 2025 นอกจาก HDMI output แล้ว ยังมีการพัฒนา HDMI input โดย Shreeya Patel และ Dmitrii Osipenko ซึ่งคาดว่าจะมีไดรเวอร์ V4L2 สำหรับ HDMI input ในปี 2025

Heiko Stübner กำลังทำงานในชุดโค้ดเพื่อเพิ่มการรองรับ MIPI DSI โดยเป้าหมายในขณะที่เขียนนี้คือการรวมเข้ากับ Linux 6.14 ซึ่งคาดว่าจะออกในเดือนมีนาคม 2025 นอกจากนี้ Detlev Casanova ก็กำลังพัฒนาการรองรับ H.264 บน VDPU381 แต่ยังต้องวิเคราะห์เพิ่มเติมเพื่อทำความเข้าใจวิธีจัดการ IOMMU รวมถึงต้องทำงานเพิ่มเติมเพื่อรองรับทั้งสองคอร์ของ IP block นี้, ทาง Collabora ยังมีความหวังว่าไดรเวอร์เคอร์เนลแบบโอเพ่นซอร์สของ Tomeu Vizoso สำหรับ NPU ของ RK3588 จะสามารถเพิ่มเข้าสู่ Linux mainline ได้ในปีหน้าเช่นกัน

Collabora ยังได้พูดถึงการรองรับ U-Boot โดยบริษัทระบุว่าส่วนใหญ่ของการรองรับ SoC ได้ถูกเพิ่มเข้ามาแล้วตั้งแต่ปีที่แล้ว อย่างไรก็ตาม การจัดการ USB-PD ยังไม่มี (ซึ่งจำเป็นสำหรับบอร์ด Rockchip บางรุ่นที่ต้องการการจัดการ USB-PD ในช่วงต้น) แต่ Sebastian Reichel ได้ส่งโค้ดไปยัง U-Boot master branch แล้ว และการรองรับ USB-PD คาดว่าจะถูกเพิ่มเข้าในเวอร์ชัน 2025.01, สำหรับ Rockchip OP-TEE ถูกรวมเข้ามาไม่กี่วันที่ผ่านมา โดย Rockchip ได้จัดเตรียมเวอร์ชันโอเพ่นซอร์สสำหรับ Trusted Firmware-A (TF-A) ซึ่งหมายความว่าไฟล์ไบนารีที่ยังเป็น close-source เพียงส่วนเดียวที่จำเป็นสำหรับ bootloader คือส่วนที่เกี่ยวกับ “DDR memory training”

ในด้านเทคนิค ภาพรวมดูดีมาก คุณจะสามารถใช้ Linux mainline บน SBC ที่ใช้ Rockchip RK3588 ได้พร้อมกับการรองรับจอแสดงผลผ่าน HDMI หรือ MIPI DSI, 3D graphics acceleration, ตัวแปลงรหัสวิดีโอบางตัวด้วยฮาร์ดแวร์ และ NPU ในช่วงไตรมาสที่ 2 ของปี 2025 แม้ว่าจะยังมีบางฟีเจอร์ที่ยังใช้งานไม่ได้ แต่ระบบก็น่าจะเพียงพอต่อการใช้งานทั่วไปแล้ว

Rockchip ไม่ได้มองว่า RK3588 เป็นชิป SoC แบบ open-source อีกต่อไป

ส่วนนี้ไม่ได้มาจาก Collabora แต่เป็นข้อมูลที่ได้มาจากแหล่งข่าวที่เชื่อถือได้และเป็นการคาดเดาในบางประเด็น จึงควรพิจารณาอย่างระมัดระวัง และจะมีการอัปเดตข้อมูลหากได้รับข้อเสนอแนะจาก Rockchip หรือบริษัทที่ใช้ RK3588 ข้อมูลที่ได้มาคือ Rockchip ไม่ได้มองว่า RK3588 เป็นชิป SoC แบบ open-source อีกต่อไป ซึ่งหมายความว่า Rockchip ไม่ได้มีการสนับสนุนโค้ด RK3588 ในโครงการโอเพ่นซอร์สอีกต่อไป (ไม่แน่ชัดว่าโค้ด TF-A ที่กล่าวถึงก่อนหน้านี้ถูกปล่อยออกมาเมื่อใด) และยังตัดสินใจที่จะไม่ขาย RK3588 โดยตรงให้กับผู้ผลิต SBC อีกด้วย แม้ว่าปัญหานี้อาจไม่ใหญ่โตนัก เนื่องจากผู้ผลิตอาจสามารถหาชิปจากผู้จัดจำหน่ายรายอื่นได้ แต่ก็อาจส่งผลให้ราคาสูงขึ้น คุณอาจจะเคยอ่านเกี่ยวกับ Joshua Riek ผู้ที่ทำงานเกี่ยวกับ Ubuntu ที่ Rockchip ตัดสินใจพักงาน ในขณะที่เหตุผลที่ให้ไว้คือความเหนื่อยและขาดเงินทุน แต่สิ่งที่กล่าวมานี้อาจช่วยอธิบายได้ว่าทำไมเขาจึงไม่สามารถเข้าถึง SDK ของ Rockchip ได้

เมื่อไม่กี่เดือนที่ผ่านมา มีรายงานในโซเชียลมีเดียว่าโดรนที่ใช้ SBC ของ RK3588 ถูกนำไปใช้ในความขัดแย้งทางทหารในยูเครน ซึ่งทำให้ผู้บริหารของ Rockchip ตื่นตระหนกเนื่องจากกลัวความเสี่ยงจากการถูกคว่ำบาตร (sanctions) และเริ่มจากการแบนผู้ผลิต SBC รายหนึ่ง ก่อนที่จะตัดสินใจถอนตัวออกจากธุรกิจด้านนี้ทั้งหมด ยอดขาย SBC อาจเป็นเพียงส่วนเล็ก ๆ ของธุรกิจ Rockchip และบริษัทเลือกที่จะหลีกเลี่ยงความเสี่ยงแทนที่จะดำเนินธุรกิจต่อไป

อาจจะมีการเปลี่ยนแปลงจาก Rockchip ไปยัง Allwinner SoCs ในช่วงปลายปี 2025 มีรายงานว่า Allwinner กลับมาสู่ตลาด open-source อีกครั้ง ด้วยชิป A733 และ A838 octa-core Cortex-A78/A55 ที่กำลังจะออกสู่ตลาดเร็วๆ นี้ นอกจากการที่ Olimex มีแผนจะอัปเดตแล็ปท็อป DIY แบบโอเพ่นซอร์สแล้ว ยังมีความสนใจจากบริษัทอื่น ๆ ในการพัฒนาบอร์ดที่ใช้ Allwinner A733 อีกด้วย และอย่างน้อยหนึ่งบริษัทก็พร้อมที่จะเลิกใช้ RK3588 โดยสิ้นเชิง แม้ว่า A733 จะไม่เร็วเท่า และยังต้องมีการปรับปรุงซอฟต์แวร์เพิ่มเติม สุดท้ายแล้วเวลาเท่านั้นที่จะบอกได้ว่าการเปลี่ยนแปลงนี้จะส่งผลอย่างไร

แปลจากบทความภาษาอังกฤษ : Rockchip RK3588 mainline Linux support – Current status and future work for 2025